Heerlijke Handgemaakte Lasagne op Traditionele Wijze

De lunch bij mama thuis, op feestdagen en zondagen met beelden die iedereen meteen te binnen schieten: lasagne. Een van de symbolen van de Italiaanse geest, in staat om oude wortels te combineren met talrijke regionale variaties

Alles is Geschiedenis en Niets Anders dan Geschiedenis 

De Romeinen kenden inderdaad al lasagne, en niet alleen in Bologna en Napels: met de termen "laganon" en "laganum" duidden ze een dun vel aan gemaakt van deeg op basis van tarwemeel, dat in de oven of rechtstreeks op het vuur werd gelegd.  In de Middeleeuwen waren deze lasagnes zo gekend dat veel dichters ze in hun werken noemden. Monnik Fra' Salimbene uit Parma beschreef ze als volgt: "Ik heb nog nooit iemand gezien die van hem hield en zich zo gewillig tegoed deed aan lasagne met kaas". En in de streek Emilia Romagna? We komen daar met de komst van eierpasta uit Noord-Italië tijdens de Renaissance, en met de komst van een recept uit de 14e eeuw (opgenomen in het 14e-eeuwse kookboek, gedrukt in 1863 door Francesco Zambrini), dat de afwisseling van lagen pasta en kaas voorzag: het is waarschijnlijk afkomstig van de combinatie van dit gerecht met de oude Romeinse lasagne waaruit in de jaren 1600 de huidige lasagne in Emilia Romagna voortkwam, een eeuw later aangevuld met de komst van tomatensaus uit Napels. Maar juist hier ontmoet en botst de traditie van de Emiliaanse lasagne met de parallel die door de Napolitaanse keuken is ingevoerd. Ook hier ontbrandt de parochiale botsing, want als het onbetwist is dat het eerste recept voor tomatenlasagne dateert uit 1881, vervat in Francesco Palma's Principe dei cuochi of de echte Napolitaanse keuken, staat nu vast dat zelfs de voorouders van de hedendaagse lasagne veel meer Napolitaans dan Emiliaans zijn. Uit het Anjou-tijdperk (we zijn aan het begin van de 14e eeuw), spreken we namelijk van lasagne die gekookt en daarna laag voor laag gekruid is met kaas en kruiden. In 1634 publiceerde Giovanni Battista Crisci in 1634 in Napels het boek La lucerna de corteggiani, dat het recept bevat voor "lasagne van de gestoofde nonnen, mozzarella en kaas", het eerste waarin de lasagne wordt gevuld met een uitgerekte wrongel en dan zo naar de oven ging. Terwijl de Bourbon-koning Ferdinand II ook wel "koning lasagne" werd genoemd vanwege zijn mateloze passie voor dit gerecht. Naar alle waarschijnlijkheid is het na de eenwording van Italië de Napolitaanse drijvende kracht geweest die dit gerecht weer tot leven heeft gewekt, wat, niet verrassend, over het hoofd werd gezien door Pellegrino Artusi uit Romagna in zijn boek 'Wetenschap in de keuken' (1891). En in plaats daarvan zal het aan het begin van de 20e eeuw snel worden gecodificeerd door enkele Bolognese restauranthouders, vóór de definitieve bevestiging op nationale schaal dankzij Paolo Monelli en zijn dwalende Ghiottone (1935).  Ook belangrijk is het feit dat de 'Italian Academy of Cuisine' het recept voor groene lasagne alla Bolognese, en niet de "witte", heeft gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel van Bologna (2003). Deze worden bereidt met klassieke Bolognesesaus, Parmigiano Reggiano, bechamelsaus, boter en groen bladerdeeg bereid met spinazie. Terwijl de Napolitaanse lasagne, een typisch carnavalsgerecht, wordt bereid met Napolitaanse ragù, gehaktballen, ricotta van koemelk, provola, pecorino, extra vierge olijfolie en strikt "witte" pasta. Elke regio heeft vervolgens zijn eigen inspanningen geleverd om zijn variaties te ontwikkelen: in berggebieden wordt bijvoorbeeld ragù vaak vervangen door paddenstoelen; in Ligurië, door pesto; en in Veneto door de rode radicchio van Treviso. In Umbrië en Marche is er een bijzondere versie, de vincisgrassi, waarin de ragù is verrijkt met ingewanden van kip of varkensvlees; in de Apennijnen wordt de ragù echter vervangen door een vulling van eekhoorntjesbrood, truffels en pecorinokaas. Op Sicilië is er ook de "alla Norma" versie, met geraspte aubergines. Om nog maar te zwijgen van de uitstekende Sardijnse lasagne gemaakt met carasaubrood.

Achtergrondinformatie over de initiatiefnemers

La cucina di mamma Fernanda is een initiatief van Kultuur-authentieK met chef-kok Toto Vico als embleem.

Kultuur-authentieK heeft zijn oorsprong te danken aan vorige initiatieven onder de naam van Amici Della Campania die zich vooral focuste op algemene vorming ahv activiteiten, taalcursussen, evenementen, conferenties en vormingsprojecten.

De vereniging is ook een aftakking van de vroegere Flavio Gioia v.z.w. die in de jaren ’90 taallessen gaf aan volwassenen gebaseerd op de initiële principes van NT2 van Prof. Koen Jaspaert en ook erg culturele evenementen/activiteiten (gaande van kookavonden tot concerten) organiseerde om het doelpubliek van jong en oud bewust te laten maken van de verscheidenheid in de Vlaamse maatschappij.

In 2005 had je als doel de streekgebonden producten van kleinschalige bedrijven,landbouwers en kunstenaars uit Campanië te promoten. ‘Pizzadays’ werd dan ook in het leven geroepen: een kleinschalig en mobiel evenement met pizza-ovens die plaats vond in het hartje van Brussel.

Vanaf anno 2014 werd er steeds aandacht besteed aan vorming doorheen tentoonstellingen, lezingen, taallessen, uitwisselingen, kooksessies ... .

Enkele hoogtepunten:

2005: Start van Pizzadays in Brussel;

2006: Tentoonstelling in het Berlaymontgebouw in Brussel over de culturele projecten in het metrostation van Napels;

2007: Start van kooksessies in samenwerking met diverse culturele centra in Brussel;

2008: Evenement in Antwerpen in zaal DE HORTA waarbij alle commerciële sectoren werden uitgenodigd op het bezoek van de Minister-President van Campanië;

2009: Driedaagse activiteiten op het Steenplein te Antwerpen in het kader van de Europese projecten ter bevordering van producten en bedrijven uit Campanië (Italië) in samenwerking met Slow food-organisaties en GAL;

2010: Start van begeleiding op het vlak van raadgeving van Italiaanse nieuwkomers in Antwerpen;

2012: Start van taallessen Nederlands aan anderstaligen binnen organisaties en bedrijven ism UCL-CLL Woluwe;

2013: Start van lezingen over het onderwijs in samenwerking met enkele verenigingen in Brussel in het kader van uitwisselingen binnen de Europese Commissie;

2015: Start van lezingen en vormingen omtrent onderwijs voor vzw Belforte in Brussel, Schaarbeek (meertaligheidsaspect, inclusief onderwijs - M-decreet,...).

2016: Samenwerking met het museum BelVue in Brussel voor de opening van een nieuwe vaste tentoonstelling over België waarbij de Italiaanse immigratie uitvoerig aan bod komt;

2017-2019: Ondersteuning van projecten rond inclusiviteit op de werkvloer.

2020-2022: Enige pause; initiatiefnemer onderging een longtransplantatie.

2023: start van pizzafestival op de Sinr-Andriesplaats in mei 2023. 

Maak jouw eigen website met JouwWeb